Voor het maken van single malt is het vat waarin het gerstdistillaat wordt opgeslagen voor ongeveer 60 % verantwoordelijk voor de uiteindelijke smaak. Dat hieraan dus veel aandacht wordt besteed door de whiskymakers moge duidelijk zijn. Maar Tamdhu whisky neemt het heft volledig in eigen hand en laat al z’n vaten zelf produceren.

In 1897 opent Tamdhu haar deuren, voor die tijd de meest moderne distilleerderij ooit. Het moderne aspect bij deze distilleerderij zit ‘m in de mouterij, waar de gerst wordt ontkiemd. De nieuw uitgevonden Saladin mouterij stelde voor het eerst in staat om grote hoeveelheden gerst te mouten. Tot die tijd werd dat gedaan op een moutvloer, waarvan er overigens ook nog steeds een aantal operationeel zijn. Deze Saladin mouterij stond massa-productie toe, in een 50 meter lange bak met verschillende Archimedesschroeven erin en een enorme ventilators eronder. Overigens wordt deze methode in Schotland niet meer gebruikt, behalve door Tamdhu. Op het gebied van whisky maken speelde het merk Tamdhu in eerste instantie een bijrol, de focus lag met name op het produceren van mout en whisky’s voor andere huizen. Rond 1990 wordt een nieuwe houtstrategie geïntroduceert: rijping op ex-sherry vaten.

Even een wellicht volledig overbodige refresher: single malt is gemaakt van gemoute gerst, gist en water. Het gerst wordt gemalen, iets verhit zodat de enzymen in suikers worden omgezet, vervolgens vergist en dan tweemaal gedistilleerd. Het gerst dat wordt gebruikt is voor alle distilleerderijen vrijwel gelijk, hoewel sommigen voor het drogen hiervan graag turf gebruiken. Tamdhu gebruikt een heel klein beetje turf in haar whisky’s. Het water dat wordt gebruikt heeft ook invloed op de smaak. Hard water stroomt immers over minerale grond, zacht water over organisch materiaal. Het gist dat alle distilleerderijen gebruiken is identiek, op een hele enkele uitzondering na.

Dan blijven er dus twee punten over waarop het enorme verschil tussen alle whisky’s wordt gecreëerd: de distillatie en de rijping. De vorm van de distilleerketel is logischerwijs van grote invloed en elk huis heeft een eigen vorm ontwikkeld. Hier krijgt de new make spirit het dna van het huis. Als dit proces is voltooid ondergaat dit kleurloze distillaat een transformatie. De magie zit namelijk in het vat. Het mooie en tegelijk lastige is dat geen twee vaten gelijk zijn. Natuurlijk, veel vaten komen in smaak heel dicht bij elkaar, maar geen twee vaten zijn identiek dus zal elk minime verschil na pak ‘m beet 12 jaar een enorme impact hebben op de smaak. Geen wonder dus dat het Schotse huis Tamdhu de productie van hun vaten helemaal zelf in de hand houdt.

Want Tamdhu focust zich volledig op rijping met ex-sherry vaten. En daarmee bedoelen ze dus van begin tot einde, enkel sherry. Maar sherryvaten zijn een tikkeltje lastiger om aan te komen dan bourbonvaten. Die laatsten zijn namelijk in ruime mate beschikbaar, omdat bourbon bij wet enkel in nieuwe vaten mag worden gerijpt. Al die geweldige vaten zijn dus ‘over’ als de bourbon eruit is. En die worden dankbaar overgenomen door whisky- en rummakers. Maar niet door Tamdhu. Want zij laten dus hun vaten in Spanje maken. Want die mooie oude vaten uit de sherry bodega’s zijn niet bruikbaar voor rijping van whisky.

Het maken van vaten is een tijdrovend karwei, dat bovendien een enorme dosis vakmanschap vereist. Allereerst wordt het hout geselecteerd: voor de Tamdhu vaten wordt geput uit zowel Amerikaans (Quercus Alba) als Europees eikenhout (Quercus Robur). Sustainabilty is hier allesbehalve een marketingterm: het duurt namelijk 6 jaar om een vat te maken, maar de bomen doen er nog een heel stuk langer over om te groeien. En per jaar mag in Galicië slechts een klein percentage worden gekapt. Na het kappen worden de boomstammen in gelijke balken gezaagd, zogenaamde staves. Deze drogen 2 jaar in de open lucht. Het eerste deel van hiervan gebeurt in noord-Spanje, het tweede deel in Jerez, waar de luchtvochtigheid slechts 10 % is. Warm en droog dus.

Daarna worden deze balken zó gezaagd dat er mooie vaten van kunnen worden gemaakt. Deze vaten worden getoast en gecharred, zodat de spirit diep in het hout kan doordringen. Om de vaten de sherry seasoning te geven worden ze gedurende enkele jaren gevuld met Oloroso sherry. Deze wordt ‘gehuurd’ van de bodega’s en zal los verder gaan als sherry of Brandy de Jerez. Deze vaten worden vervolgens naar de Speyside gebracht en gevuld met de new make spirit en te rusten gelegd voor minstens 10 jaar. 

Recentelijk heeft Tamdhu een nieuwe range op de markt gebracht en wij mogen deze proeven onder leiding van brand ambassador Gordon Dundas. Om dit goed te kunnen doen heeft Tamdhu een tijdje geen whisky’s op de markt gebracht om voorraad op te bouwen. Met de huidige interesse in single malt whisky is het belangrijk om aan de vraag te kunnen voldoen, zeker als je een merk opnieuw op de markt brengt! De range bestaat uit de 12 en 15 jaar oud en 2 batches op hogere sterkte: Batch Strength nummers 003 en 004.

Tamdhu 12 years – 43 %
Voor deze whisky zijn first- en secondfill vaten gebruikt. Een first-fill vat houdt in dat er voor het eerst new make spirit in gaat. Second-fill logischerwijs heeft dus al een keer eerder gediend om whisky in te rijpen. We krijgen veel vanille en toffee in een whisky die fruitig (banaan, bessenjam), kruidig en krachtig is met een lange afdronk. De oplettende lezert kan hieruit al afleiden dat er met name vaten zijn gebruikt die gemaakt zijn van Amerikaans eiken.

Tamdhu 15 years – 46 %
De keuze voor een hoger alcoholpercentage is omdat het daardoor gewoon een betere whisky wordt. De whisky is ook fruitig, maar toch echt heel anders dan de 12 yo. We proeven ananas, biscuit, romig amandel en vanille. Ook zien we een opmerkelijk kleurverschil, dat kan worden verklaard doordat er meer gebruik is gemaakt van europees eiken en ook meer first-fill. Wat ook meteen het verschil in smaak uitlegt.

Tamdhu Batch Strength no. 003 – 58,3 %
Wel even handig om te vermelden is dat deze whisky niet op vatsterkte is gebotteld. Om ruimte te besparen gaat de whisky op 70 % het vat in (meestal is dit 63,5 %). Hierin komen we ook die typische noterigheid van de sherry tegen, gecombineerd met herkenbare Speyside tonen. Biscuit, licht vanille, sinaasappel en gedroogd fruit

Tamdhu Batch Strength no. 004 – 57,8 %
Nog zo’n krachtpatser krijgen we voorgezet, nu met rijk zomerfruit, vers gepelde noten, kruidig eiken en romig vanille. Ook de afdronk is lang en vol met sultana’s, citrusfruit en bruine suiker. De Batch Strength is een jaarlijkse botteling die Tamdhu op de markt brengt en is dus een éénmalige release.